ویدا ربانی. © خصوصی
یک منبع آگاه در اواخر نوامبر به دیدهبان حقوق بشر گفت که مأموران زندان اوین در تهران در روز سوم اکتبر، در جریان جستجوی بدنی، ویدا ربانی، روزنامهنگار و فعال ایرانی، را مورد آزار و تعرض جنسی قرار دادند.
نیروهای امنیتی در سپتامبر ۲۰۲۲ در جریان اعتراضات سراسری ناشی از مرگ مهسا (ژینا) امینی در حبس گشت ارشاد ربانی را دستگیر کردند. در دسامبر ۲۰۲۲، دادگاه انقلاب تهران ربانی را به اتهام «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور» به شش سال زندان، و به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به پانزده ماه زندان محکوم کرد.
ربانی پیش از این به خاطر فعالیتهایش دستگیر و محکوم شده بود. در پرونده دیگری در سال ۲۰۲۲، دادگاه انقلاب تهران او را به ده سال زندان محکوم کرد. در نتیجه دستور عفو عمومی سال ۲۰۲۳، بخشی از محکومیت او بخشیده شد.
ربانی که در دوره زندان خود سردردهای شدید و افت سلامتی بدنی را تجربه کرده است، به شکل موقت به مرخصی درمانی آمده بود. او در زمان بازگشت به زندان در سوم اکتبر، طبق گزارشها در زمان جستجوی بدنی، مورد تعرض جنسی مأموران زندان قرار گرفت. گفته میشود که او درباره این نقض دست به شکایت زده است، که منجر به مجازات بیشتر او از سوی شورای انضباطی زندان، از جمله لغو مرخصیهای بعدی او شده است.
دیدهبان حقوق بشر پیش از این تعرض و آزار جنسی افراد تحت بازداشت به دست نیروهای امنیتی ایران را مستند کرده است.
ربانی در نامهای که در ۲۶ نوامبر در ایران وایر منتشر شد، به افت سلامتی نرگس محمدی و وریشه مرادی، مدافعان حقوق بشر، که در زندان اوین زندانی هستند اشاره کرده است. او اعلام کرد که از ۱۸ نوامبر او و مطهره گونهای، منتقد حکومت، دست به اعتصاب غذا زده و خواهان رسیدگی پزشکی به محمدی و مراقبت پزشکی مناسب از دیگر همبندیهایشان شدهاند.
او در نامهاش مینویسد «اعتصاب من و مطهره گونهای هم چیزی نیست جز اقدامی از سر استیصال در برابر ظلم. اقدامی که میدانیم سلامت تنهایمان را نشانه میرود اما راه دیگری هم پیش روی خود نمیبینیم».
گزارش تعرض جنسی به ربانی، در کنار نقضهای زنجیرهای حقوق بازداشتیها در زندانهای ایران وحشتناک هستند و این نقضها باید در عرصه عمومی مطرح، و توسط حکومتهای تعاملکننده با ایران محکوم شوند. هدف گرفتن فعالان زن بخشی از تلاشی گستردهتر به دست مقامات ایران برای ساکت کردن مخالفان است. مقامات ایران باید این رویهها را متوقف، امنیت و حقوق همه بازداشتیها را ضمانت، و تمام زندانیان و مدافعان حقوق بشر که به شکل غیرقانونی بازداشت شدهاند، از جمله ویدا ربانی، را آزاد کنند.
